فصلنامه بهداشت و ایمنی کار

---

مقدمه: صدا یکی از عوامل زیان آور محیط کار در صنایع می باشد. صنعت برق و نیروگاه‌ها از جمله صنایعی می‌باشند که باید در آن مساله آلودگی صوتی مورد توجه قرار گیرد. این تحقیق با هدف ارایه و اعتبار سنجی مدل ریاضی انتشار موج صوتی در محیط بسته جهت مدیریت کاهش ریسک صدا انجام گرفته است.

.

روش کار: این تحقیق از نوع تئوری – تجربی بوده که در سال ۱۳۹۰در یک نیروگاه گازی با ظرفیت اسمی ۶۴۸ مگاوات شامل ۴ واحد توربین گاز با ظرفیت نامی ۱۶۲ مگاوات انجام گرفته است.جهت ارایه مدل ریاضی از روابط میدان محدود و ارتباط بین تراز توان و تراز فشار صوتی در محیط های بسته استفاده شده و اعتبار سنجی نتایج به‌دست آمده از این روش به‌صورت میدانی با استفاده از روش استاندارد ISO۹۶۱۲ در داخل توربین هال انجام شد.

.

یافته ها: مقایسه نتایج تئوری و میدانی اختلاف معنی داری را نشان نداد. میزان اختلاف برآورد در حد متوسط کمتراز ۵/۰ دسی بل بود که این خود نشان از صحت و دقت قابل قبول مدل ارایه شده جهت برآورد صدای کارگاه با توجه به شرایط واقعی کارکرد منابع می‌باشد.

.

نتیجه گیری: این مدل بسیار راحت و کاربردی بوده و به مدیران امکان می‌دهد که در محیط بسته سناریو های کاهش آلودگی صوتی را قبل از هرگونه هزینه هنگفت مدل‌سازی نموده و نتایج را با یکدیگر مقایسه نمایند. این روش نسبت به روش‌های مدل‌سازی عددی، بسیار سریعتر می‌باشد و دقت آن نیز در حد قابل قبول است.

---

زمینه و هدف: نیروگاه‌ها از جمله صنایع مهم کشور می‌باشند که تعداد قابل توجهی از کارگران در آنها مشغول به کار هستند و تامین سلامت آنان حایز اهمیت می باشد. مواجهه با صدا، به عنوان فراگیر‌ترین آلاینده فیزیکی محیط کار یک معضل مهم ایمنی و بهداشت در بسیاری از مجموعه های صنعتی محسوب می‌گردد و تعیین منابع اصلی یکی از اولویت‌های مهم در کنترل صدا می باشد. نیروگاه‌ها به علت تنوع تجهیزات از جمله صنایع درگیر با این مشکل هستند. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آلودگی صدای صنعتی نیروگاه و به منظور تعیین منابع اصلی صدا انجام گردید.

.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی تحلیلی و مقطعی در طبقه همکف واحد توربین یکی از نیروگاه‌های حرارتی انجام گردید. صدای محیطی با رعایت استانداردهای ISO ۹۶۱۲ و ISO ۱۱۲۰۰ توسط دستگاه تراز سنج صوت کالیبره شده مدل TES-۱۳۸۹ در شبکه A و در حالت Slow اندازه گیری و سپس داده‌ها وارد نرم افزار Surfer V,۱۰ گردید. پس از شبکه بندی عمومی و تعیین محدوده‌های هم‌تراز در هر واحد و نحوه انتشار صوت در محیط، منبع اصلی صدا شناسایی شد. در نهایت با استفاده از نتایج اندازه گیری تراز فشار صوت، با کمک روش شبکه‌بندی موضعی در ترکیب با نرم افزارSurfer تفکیک اجزاء اصلی دستگاه در انتشار صدا انجام‌ گردید.

.

یافته‌ها: نتایج اندازه گیری محیطی صدا نشان داد که تراز فشار صوت در کلیه واحدها در رده بندی محدوده خطر بود و از بین واحدهای مورد بررسی بیشترین میانگین تراز فشار صوت مربوط به واحد ۲ و با dB(A) ۱/۹۳ ثبت گردید. نقشه‌های هم‌تراز صوتی رسم شده توسط نرم‌افزار نشان داد که بیشترین تراز فشار صوت در کلیه واحدها مربوط به ایستگاه‌های اطراف پمپ تغذیه کننده آب (فید واتر پمپ) بوده و این دستگاه به عنوان منبع اصلی صدا در کلیه واحدها تعیین شد. همچنین از بین ۴ جزء اصلی این دستگاه، بیشترین تراز فشار صوت مربوط به پمپ اصلی و گیربکس و دارای تراز فشار صوت حدود dB(L) ۱۰۰ و فرکانس غالب Hz ۱۰۰۰ بود.

.

نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه بخش ورودی آب پمپ‌های مورد بررسی نقش اصلی را در انتشار صدا دارد، طراحی و اجرای اقدامات کنترل فنی از جمله اتاقک سازی بر روی منابع به منظور کاهش تراز فشار صوت منتشره به حدود ایمن در این نیروگاه،‌ امری ضروری به نظر می‌رسد.

---

مقدمه: روش های سنتی تجزیه و تحلیل خطر به دلیل ضعفهای آن برای سیستم های فنی- اجتماعی امروزی از کارایی لازم برخوردار نمی باشند. روش تجزیه و تحلیل فرایند تئوری سیستم (STPA) که جزء روش‌های سیستماتیک تجزیه و تحلیل می‌باشد به عنوان یک روش جایگزین مناسب، از یک منطق قدرتمند برای شناسایی خطرات در چنین سیستم هایی سود می برد. هدف این مطالعه، تجزیه و تحلیل خطرات با استفاده از روش STPA در سیستم های خاموش کننده واحد بخار یک نیروگاه برق می باشد.

.

روش کار: مطالعه حاضر یک پژوهش موردی از نوع کیفی است. با استفاده از روش STPA، خطرات مرتبط تعریف، دیاگرام ساختار کنترلی ایمنی در بخش های مختلف فرایند ترسیم و اقدامات کنترلی ناکافی و عوامل سببی آن شناسایی شد.

.

یافته ها: برای واحد بخار نیروگاه، فاجعه بارترین حوادث مربوط به آسیب ها و خطرات دستگاه توربین (تغییر دور توربین) تشخیص داده شد. سپس با ترسیم دیاگرام ساختار کنترل ایمنی سیستم های خاموش کننده مرتبط با تغییر دور توربین، دستگاه PLC به عنوان مهم ترین بخش سیستم کنترلی و اپراتور به عنوان بخش استراتژیک و ﺗﺄثیر گذار بر روی سیستم کنترلی تشخیص داده شدند. در ادامه با تجزیه و تحلیل خطرات برای توربین، بیش از ۵۴ عامل سببی با جزییات مربوطه شناسایی گردید.

.

نتیجه گیری: روش STPA با توجه به ساختار مدون و سیستماتیک خود می‌تواند در شناسایی کامل تر خطرات و عوامل سببی ایجاد کننده ی خطرات در سیستم‌های خاموش کننده اضطراری ﻣﺆثر باشد. بنابراین توسعه چنین ابزارهایی برای افراد مرتبط با سیستم‌های حساس از نظر ایمنی مفید خواهد بود.

---

مقدمه: همه‌ ساله‌ در جهان‌ ده‌ها میلیون‌ کارگر قربانی‌ حوادثی‌ می‌شوند که‌ منجر به‌ کشته‌ شدن‌ یا از کارافتادگی‌ تعداد کثیری‌ از آن‌ها می‌گردد. این مطالعه با هدف پیش بینی شاخص های پایش عملکردی حادثه بعد از پیاده سازی سیستم های مدیریت یکپارچه در جهت کاهش آمار حوادث، پایش ایمنی و در اولویت قرار دادن برنامه های ایمنی در سیاست های سازمان انجام گرفت.

.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی-تحلیلی با استفاده از پیش بینی شاخص های عملکرد ایمنی در دو مرحله در یک نیروگاه سیکل ترکیبی بر روی ۲۵۴ حادثه در سال قبل از پیاده سازی (سال۱۳۸۳) وسال های بعد از پیاده سازی (دوره ۷ ساله) سیستم های مدیریت یکپارچه انجام گرفت. اطلاعات از طریق چک لیست و مصاحبه با حادثه دیدگان جمع آوری شد و پس از محاسبه داده های توصیفی از آزمون‌های کلموگروف-اسمیرنوف، کای اسکوار و رگرسیون Cubic برای آنالیزداده‌ها در نرم افزار spssبا سطح معنی‌داری ۰۵/۰ استفاده گردید.

.

یافته ها: از مجموع ۱۱۳۱ کارگر در طی یک دوره ۷ ساله، ۲۵۴ حادثه شغلی ثبت شده بود. بیشترین مقدار شاخص ضریب تکرار در سال ۱۳۸۳ (۳۲,۶۵) و ضریب شدت حادثه در سال ۱۳۸۷ (۲۰۹) و کمترین مقدار در سال ۱۳۹۰ (به ترتیب ۹.۷۵ و ۲۹.۲۶) بود. نمودارهای رگرسیونی، بین مقدار مشاهده شده در اثر تجزیه و تحلیل روند و مقدار تخمین زده شده، نشان داد که ضرایب کلیه ی شاخص ها به جز ضریب β۱ شاخص ASR معنادار (P <۰.۰۵) و در حد انتظار بوده و نشان دهنده بهبود عملکرد ایمنی و سیستم های مدیریت یکپارچه می باشد.

.

نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که استفاده از رگرسیون Cubic می تواند به‌عنوان ابزار مناسبی جهت بررسی روند شاخص‌ها و پیش بینی آن ها جهت برنامه ریزی و پایش عملکرد واحد ایمنی مورد استفاده قرار گیرد تا تصمیم گیری در خصوص تعیین اولویت برنامه های ایمنی سازمان ها تسهیل شود.

---

مقدمه: یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در صنایع حوادث ناشی از کار است. برای کنترل حوادث لازم است علل اصلی آن‌ها را ریشه‌یابی نمود. برای ریشه یابی حوادث مدل‌های مختلفی ارایه شده است. یکی از پرکاربرد ترین آن‌ها FTA است. روش FTA می‌تواند به‌صورت گرافیکی ریشه حوادث را مشخص نماید. روش FTA از توابع غیر خطی تبعیت می‌کند که برای به‌دست آوردن عدد قطعی آن می‌توان از الگوریتم فرا ابتکاری استفاده نمود.

.

روش کار: این تحقیق در صنایع نیروگاهی در فاز ساخت و ساز انجام گرفت. در این تحقیق با تلفیق الگوریتم‌های شبکه عصبی در مدل تحلیلی FTA به ارایه الگویی برای تحلیل خطای انسانی در حوادث ناشی از کار پرداخته شده است که در نهایت با استفاده از الگوی عرضه شده درجه احتمالی بروز و تاثیر هر علت ارزیابی شده است.

.

یافته ها: نتایج نشان داد که مهم‌ترین عامل موثر بر خطای انسانی در حوادث ناشی از کار عدم رعایت اصول ایمنی، آموزش و سن افراد بوده است. هم‌چنین نتایج نشان داد که شرایط فردی تاثیر بیشتری را بر خطای انسانی در بروز حوادث ناشی از کار دارد.

.

نتیجه گیری: با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان نتیجه‌گیری نمود که با آموزش، انتخاب صحیح افراد با توجه به نوع شغل و ایجاد شرایط مناسب ایمنی می‌توان به میزان زیادی خطاهای انسانی را کاهش داد.

---

مقدمه: راهبرهای تنظیم شناختی هیجان به‌عنوان پاسخ‌های مبتنی بر شناخت و همین‌طور تجارب انگیختگی هیجانی تعریف می‌شوند که می‌توانند نوع و شدت واکنش‌های افراد را تغییر دهند. این تغییر و تأثیر ممکن است به‌گونه‌ای مثبت و یا منفی بر عملکرد شناختی تأثیرگذار باشد که به‌عنوان موضوعی مهم در محل کار تلقی می‌شود. شایان‌ذکر است صنایعی مانند نیروگاه‌های سیکل ترکیبی باید کارکنانی با توانایی شناختی بالا داشته باشند به‌گونه‌ای که بتوانند به بهترین شکل ممکن از عهده انجام وظایف خود برآیند. با توجه به اینکه تنظیم شناختی هیجان برای سلامتی و عملکرد شناختی بسیار ضروری است، پروژه حاضر با هدف بررسی توانایی تنظیم شناختی هیجان در اپراتورهای اتاق کنترل نیروگاه سیکل ترکیبی فارس انجام شد.
روش کار: این مطالعه به روش مقطعی روی ۵۷ نفر از اپراتورهای اتاق کنترل نیروگاه فارس انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات، نسخه کوتاه پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان (CERQ) و پرسشنامه دموگرافیک بود. پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان ۹ راهبرد مقابله شناختی را در شرایطی که فرد با شرایط ناخوشایند مواجه است، اندازه‌گیری می‌کند که این ۹ راهبرد شناختی عبارت‌اند از: سرزنش خود، سرزنش دیگران، تمرکز بر فکر/ نشخوار فکری، فاجعه‌نمایی، کم‌اهمیت شماری، تمرکز مجدد مثبت، ارزیابی مجدد مثبت، پذیرش و تمرکز مجدد بر برنامه‌ریزی. تجزیه‌وتحلیل‌های آماری با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۶ انجام گرفت. برای آزمون نرمالیتی از آزمون شاپیرو-ویلک استفاده شد.  
یافته ها: نتایج امتیازدهی پرسشنامه توانایی تنظیم شناختی هیجان نشان داد که میانه در گروه‌های مناسب و نامناسب به‌ترتیب (۳/۳۰-../۴) ۳/۵۰ و (۲/۲۵-۳/۰۶) ۲/۶۲ بود. بیشترین راهکار مورداستفاده در بین اپراتورهای اتاق کنترل، ابعاد مربوط به رویکرد سازگار یافته بود (۰/۰۰۱>P). تمرکز مجدد بر برنامه‌ریزی، بیشترین امتیاز در بُعد سازگاریافته (۰/۰۰۱>P)  و نشخوار فکری، بیشترین امتیاز در بُعد سازگار نیافته (۰/۰۰۱>P) را به خود اختصاص دادند. همچنین سن (۶/۱۹±۳۹/۰۷) و سابقه کار (۴۹/۲۶±۱۴/۶) افراد با نتایج پرسشنامه توانایی تنظیم شناختی هیجان ارتباط معناداری نداشت.
نتیجه گیری: درمجموع راهبردهای شناختی تطبیقی یا سازگار یافته (پذیرش، تمرکز مجدد مثبت، برنامه‌ریزی، ارزیابی مجدد مثبت و کم‌اهمیت شماری) بیشتر از راهبردهای سازگار نیافته مورداستفاده قرار می‌گیرد. به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت که راهبردهای کارکنان پس از مواجهه با یک رویداد ناخوشایند، مناسب بوده است. اگرچه ضرورت ارزیابی توانایی تنظیم شناختی هیجان در محیط‌هایی با نیازمندی شناختی بالا آشکار است، ولی عواملی مانند سبک‌های مدیریتی، دل‌بستگی شغلی، رضایت شغلی و همین‌طور حجم نمونه بیشتر باید در مطالعات آتی موردبررسی قرار گیرند.